Postępowanie przed Sądami Wspólnotowymi – procedura ustna.
Poprzednio zaprezentowana została faza pisemna postępowania przed Sądami Wspólnotowymi, ze szczególnym uwzględnieniem jej wymagań formalno – technicznych.
Po zakończeniu procedury pisemnej postępowanie przed Sądami Wspólnotowymi przechodzi w fazę procedury ustnej. Jak wygląda ta faza postępowania, czy pełnomocnicy mają zupełną dowolność w kreowaniu swoich wystąpień, czy może tak jak faza pisemna również i faza ustna postępowania ma swój ściśle określony przebieg i jest obwarowana wymaganiami formalno – technicznymi…?
W swym założeniu procedura ustna ma służyć pogłębieniu analizy sporu poprzez wyjaśnienie i pogłębienie najważniejszych dla Trybunału zagadnień, przedstawienie nowych argumentów wynikłych z faktów, które zaistniały po zakończeniu procedury pisemnej, a także udzielenie odpowiedzi na pytania Trybunału. Podkreślić należy, iż w wystąpieniach pełnomocników muszą znaleźć się odpowiedzi na pytania Trybunału, które zostały wskazane w wezwaniu na rozprawę. Procedura ustana nie powinna powielać tego co zostało już wyrażone w procedurze pisemnej.
Na około trzy tygodnie przed wyznaczonym terminem rozprawy do stron wysyłane jest tzw. sprawozdanie na rozprawę, które jest sporządzane przez sędziego sprawozdawcę. Obejmuje ono zwięzły opis stanu faktycznego i właściwych przepisów prawnych, żądań stron i podniesionych zarzutów oraz przedstawienie przytoczonej argumentacji na poparcie zarzutów. Sprawozdanie na rozprawę otrzymują również pozostali członkowie składu orzekającego.
W przypadku, gdy strona stwierdzi, iż w sprawozdaniu znajdują się błędy, pełnomocnik powinien zgłosić ten fakt do sekretarza przed terminem rozprawy. Jednocześnie pełnomocnik winien przedstawić ewentualną propozycję zmian w sprawozdaniu.
Zasadą jest, iż przed rozpoczęciem posiedzenia Trybunał zaprasza pełnomocników na krótką rozmowę celem ustalenia przebiegu rozprawy. Na spotkaniu tym sędzia sprawozdawca wskazuje ewentualne kwestie, co do których życzyłby sobie, aby zostały rozwinięte w trakcie wystąpień. Wskazania takie może również czynić rzecznik generalny uczestniczący w takim spotkaniu.
Rozprawa rozpoczyna się od wystąpień pełnomocników stron. Po ich zakończeniu członkowie składu orzekającego zadają pytania. Jeżeli zajdzie taka potrzeba i strony sobie tego życzą, możliwe jest przedstawienie przez nie repliki i dupliki. Bardzo częstą sytuacją jest, iż członkowie składu orzekającego przerywają wystąpienia pełnomocników w celu wyjaśnienia kwestii, które w danym momencie wydają się im szczególnie istotne.
Czas wystąpienia każdej ze stron jest co do zasady ograniczony do maksimum 20 minut. W przypadku składu orzekającego składającego się z trzech sędziów, czas ten wynosi maksymalnie 15 minut. Oczywiście za zgodą Trybunału możliwe są odstępstwa od powyższej reguły. Pełnomocnik może zwrócić się do sekretarza z odpowiednio uzasadnionym wnioskiem szczegółowo wskazującym, jaki dodatkowy czas jest mu niezbędny na wystąpienie. Wniosek taki powinien być złożony nie później niż na piętnaście dni przed terminem rozprawy. O decyzji w przedmiocie wniosku wnioskodawca powiadamiany jest nie później niż na tydzień przed rozprawą.
Kolejnym ograniczeniem jest możliwość występowania w imieniu strony tylko jednej osoby – pełnomocnika. Z uwagi na szczególny charakter sprawy Trybunał może zezwolić na występowanie w imieniu jednej strony dwóch pełnomocników. W tym celu odpowiednio uzasadniony wniosek musi zostać złożony przez pełnomocnika najpóźniej na dwa tygodnie przed terminem rozprawy. Fakt, iż w imieniu strony występować będzie dwóch pełnomocników, nie wpływa na zmianę czasu wystąpienia. Czas wystąpień pozostaje taki sam jak w przypadku, gdy w imieniu strony występuje jedna osoba.
Do złożenia repliki uprawniony jest tylko ten pełnomocnik, który prezentował pierwotne stanowisko. Gdy dwóch pełnomocników jest uprawnionych do występowania w imieniu strony, tylko jeden z nich może złożyć replikę.
Zdarza się, że w jednej sprawie więcej osób broni takiego samego stanowiska. Najczęściej sytuacja taka występuje w przypadku połączenia spraw. Wówczas wskazane jest, ażeby przed rozprawą pełnomocnicy ustalili między sobą porządek wystąpień, tak aby możliwe było uniknięcie powtórzeń.
O przestrzeganie wyżej opisanych zasad dba przewodniczący składu orzekającego.
Z uwagi na fakt, iż Trybunał jest sądem wielojęzycznym, konieczne jest zapewnienie podczas rozpraw tłumaczenia symultanicznego. W związku z powyższym niezbędna jest współpraca pomiędzy pełnomocnikiem a tłumaczem. Wystąpienie pełnomocnika powinno składać się z prostych zwrotów i krótkich zdań, a tempo wypowiedzi powinno być dostosowane do tempa tłumaczenia.
Wprawdzie tłumacze symultaniczni przed rozprawą zapoznają się z aktami sprawy, jednak wskazane jest, ażeby pełnomocnik w odpowiednim czasie przed terminem rozprawy przekazał Dyrekcji Tłumaczeń Konferencyjnych Trybunału informacje dotyczące treści wystąpienia, co pozwoli wyznaczonemu tłumaczowi na lepsze przygotowanie się. Informacje takie w szczególności powinny zawierać strukturę wypowiedzi, terminologię specjalistyczną, cytaty i liczby. Podkreślić należy, iż informacje przekazane tłumaczom są traktowane poufnie.
Na koniec wskazać należy, iż pełnomocnicy mają obowiązek występowania przed Trybunałem w togach, tych których normalnie używają przed sądami krajowymi. Co do zasady pełnomocnik powinien mieć własną togę, jednak Trybunał dysponuje zawsze kilkoma zapasowymi togami.
Reasumując powyższe, stwierdzić należy, iż procedura ustna w sposób istotny ogranicza swobodę kreowania wystąpień przez pełnomocników. Jednak analizując te ograniczenia uznać należałoby, iż służą one temu, aby faza ustna postępowania była przejrzysta i sprawna.
W niniejszym opracowaniu wykorzystane zostały:
- Statut Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej – Dz.U. L. z dnia 30.03.2010
- Regulamin postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości – Dz. U. L. 176 z dnia 19 czerwca 1991 r. z późn. zm.
- Praktyczne instrukcje odnoszące się do skarg bezpośrednich – Dz.U. L 361 z dnia 8 grudnia 2004 r.
- Wskazówki dla pełnomocników stron wydane przez Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich
O autorze artykułu
