POLSCY ADWOKACI NA UKRAINIE

II Polsko-Ukraińskie Szkolenie Adwokatów zorganizowane przez Radę Adwokatów Kijowa odbyło się w tym roku na przełomie czerwca i lipca.

Uczestniczyli adwokaci: Natalia Szałamacha (Łódź), Mariusz Mazepus (Łódź), Piotr Osiewacz (Częstochowa) i Jarosław Szczepaniak (Łódź). Ukraińska adwokatura traktuje warsztat jako kolejny etap wymiany doświadczeń między adwokatami z Polski i Ukrainy. W pierwszej edycji w kwietniu 2015 r. grupa adwokatów z Ukrainy uczestniczyła w szkoleniu w Polsce.
Przylecieliśmy do Kijowa 30 czerwca. Jeszcze tego samego dnia odbyło się spotkanie z koordynatorem ds. współpracy między adwokaturą polską i ukraińską, adwokat Natalią Savinową, członkinią Rady Adwokatów Kijowa. Przedstawiono szczegółowy program szkolenia oraz tematykę spotkań. Pierwszą jego część poświęcono funkcjonowaniu administracji odpowiedzialnej za wymiar sprawiedliwości. Odwiedziliśmy Ministerstwo Sprawiedliwości Ukrainy oraz Biuro Antykorupcyjne Ukrainy. W Ministerstwie dyrektor Centrum Świadczenia Pomocy Prawnej Mirosław Ławrinok zapoznał nas z systemem bezpłatnej pomocy prawnej udzielanej przez adwokatów osobom niemającym możliwości pokrycia kosztów zawodowego pełnomocnika bez uszczerbku dla siebie i osób najbliższych. Adwokaci działają na podstawie umów z państwem w sieci punktów pomocy prawnej tworzonych przez tychże adwokatów. Tym samym to nie Okręgowe Rady Adwokackie, jak jest to w Polsce, a państwo odpowiada i dystrybuuje pomoc prawną dla obywateli Ukrainy.
W Biurze Antykorupcyjnym Ukrainy przyjęli nas Dyrektor Biura Artem Sitnik oraz jego zastępca Gizo Uglava. Zapoznali nas z działaniami władz Ukrainy w celu wykrywania i karania nadużyć i korupcji nie tylko w sferze gospodarki, ale także w wymiarze sprawiedliwości. Warto wspomnieć, że Biuro było wówczas w fazie tworzenia – zarówno jego struktur kadrowych, jak i socjalnych. W gabinetach czekali na rozmowy kwalifikacyjne kandydaci na poszczególne stanowiska, a w korytarzach uwijali się specjaliści od prac budowlanych. Widać było zapał i chęć walki z korupcją na Ukrainie. Wielu rozmówców twierdziło, że to jeden z głównych i najpilniejszych celów działania władz krajowych.
Druga część szkolenia dotyczyła funkcjonowania sądownictwa oraz zasad wykonywania zawodu adwokata podczas posiedzeń sądowych. Uczestniczyliśmy w rozprawie karnej i cywilnej. Nasze zainteresowanie wzbudziły znajdujące się w salach sądowych zakratowane wydzielone części pomieszczeń – „klatki”. Jak się okazało, były to miejsca dla oskarżonych – nawet tych, wobec których nie stosowano aresztu! Wyraziliśmy od razu wątpliwości co do zgodności takich praktyk z zasadami wynikającymi choćby z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Zdziwienie wzbudzały także niektóre instytucje w procedurze cywilnej, jak na przykład przepisy o wyłączeniu sędziego, poddające stosowny wniosek pod osąd sędziego, którego ów wniosek dotyczył. To tylko niektóre z rozwiązań różniących nasze uregulowania prawne. Na ten temat wywiązała się ożywiona dyskusja.

Celem kolejnej wizyty był Sąd Konstytucyjny Ukrainy. Po zwiedzeniu części reprezentacyjnej spotkaliśmy się z sędziami. Środowisko sędziowskie reprezentowali Viktor Shyshkin i dr Petro Stetsiuk. Poruszono rolę adwokatów jako osób dbających o wsparcie porządku konstytucyjnego i realizację praw i wolności obywatelskich. Ciekawym tematem były możliwości, jakie daje adwokatom ukraińskim prawo i praktyka sądowa w zakresie wnoszenia swego rodzaju skarg, mimo braku takiej instytucji w przepisach prawa, jak jest w Polsce. W przypadku sprzecznych ze sobą wyroków adwokat może wystąpić do Sądu Konstytucyjnego z prośbą o dokonanie wykładni przepisów, na których opierały się sądy powszechne, wydające sprzeczne ze sobą orzeczenia. Tak ukształtowana praktyka pozwala na ujednolicenie orzecznictwa.
Trzecia część szkolenia związana była z funkcjonowaniem samorządu adwokackiego na Ukrainie oraz realizacją zawodu adwokata przez członków tej korporacji. Zostaliśmy przyjęci przez Radę Adwokatów Kijowa i uczestniczyliśmy w posiedzeniu tego organu. Było to wyjątkowo interesujące doświadczenie. To, co utkwiło nam szczególnie w pamięci, to niezwykle życzliwa atmosfera podczas posiedzenia.
3 lipca uczestniczyliśmy w II Forum Adwokatury Ukraińskiej. Wystąpienia mieli przedstawiciele organów samorządu adwokackiego, parlamentarzyści, reprezentanci sądów i urzędów państwowych. W imieniu polskiej adwokatury głos zabrali Jarosław Szczepaniak i Piotr Osiewacz. Mówiliśmy o współpracy adwokatur, kierunkach działań obu samorządów, przedstawiliśmy historię naszej korporacji, jej rozwój, wyzwania i problemy.
Zwiedziliśmy też Wydział Prawa na Kijowskim Uniwersytecie Narodowym im. Tarasa Szewczenki, po którym oprowadzała nas dr Oleksandra Janowska.
Uczestniczyliśmy także w spotkaniu z zastępcą mera Kijowa Oleksym Reznikovem, który będąc znanym i cenionym adwokatem poświęcił się po wydarzeniach na Majdanie pracy w samorządzie.
Szkolenie zostało wzbogacone także spotkaniami z adwokatami z kancelarii, sprawującymi funkcje publiczne oraz zajmującymi się pracą naukową.
Zwiedzając Kijów obejrzeliśmy byłą posiadłość Wiktora Janukowycza oraz przedstawienie w Operze Kijowskiej. Duże wrażenie wywarła na wszystkich rezydencja byłego prezydenta Ukrainy. Wielkość tego miejsca i jego przepych porażają, zwłaszcza w konfrontacji z ogromnymi sferami ubóstwa na Ukrainie.
Obecnie planowane są następne wspólne przedsięwzięcia szkoleniowe, a współpraca adwokatur rozwija się coraz lepiej. W listopadzie grupa adwokatów z Ukrainy uczestniczy w III Polsko-Ukraińskim Szkoleniu Adwokatów. Gościć będą w Warszawie i Łodzi do 6 grudnia.
Koordynatorzy Naczelnej Rady Adwokackiej
ds. Współpracy z Adwokaturą Ukraińską:
Adw. Justyna Mazur
Adw. Jarosław Szczepaniak
Adw. Piotr Osiewacz