Co to znaczy nowoczesna adwokatura?

Szanowni Państwo, Koleżanki i Koledzy!
Przekazuję Państwu propozycję (projekt) uchwały programowej na XII Krajowy Zjazd Adwokatury, który już za dwa tygodnie rozpocznie obrady w Krakowie. Projekt jest efektem pracy wielu osób i środowisk adwokackich z całej Polski. Opracowując koncepcję uchwały korzystaliśmy z doświadczeń prac Komisji ds. Strategii Adwokatury przy NRA, w której pracach przez przez kilka miesięcy uczestniczyłem, jak również pracy adwokatów Krakowskiej Izby Adwokackiej. Szczegóły przedstawianych propozycji programowych opracowaliśmy podczas wrześniowego spotkania w Krakowie, Pienińskiej Debaty w Szczawnicy, a następnie w ramach prac Komisji Inicjatyw Nowoczesna Adwokatura, działającej przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Krakowie.
Dziękując wszystkim, którzy przyczynili się do powstania dokumentu, zachęcam do jego lektury, a przede wszystkim do dyskusji i przedstawiania swoich uwag i propozycji. Mam nadzieję, że finalna wersja dokumentu, będąca efektem wspólnej pracy, będzie mogła stanowić podstawę do skutecznych działań na rzecz poprawy obecnej, niekorzystnej sytuacji adwokatury polskiej.
Z poważaniem,
adw. Paweł Gieras

Uchwała XII Krajowego Zjazdu Adwokatury
(Projekt)

My, adwokaci, delegaci na XII Krajowy Zjazd Adwokatury w Krakowie, mając świadomość aktualnej niekorzystnej sytuacji, w jakiej znajduje się adwokatura polska, kierując się nadrzędną troską o jej przyszłość, a jednocześnie pamiętając o jej historii, tradycji i ponadczasowych wartościach, dostrzegamy pilną potrzebę jej reformy tak, aby kształtując pozytywny wizerunek adwokata stała się nowoczesnym i rozpoznawalnym w społeczeństwie liderem środowisk prawniczych, posiadała skuteczną siłę społecznego i politycznego oddziaływania, zapewniała najwyższy poziom usług świadczonych w oparciu o różnorakie formy wykonywania zawodu, brała czynny udział w tworzeniu dobrego prawa, aktywnie działała na rzecz ochrony praw i wolności obywatelskich i funkcjonowała w oparciu o profesjonalnie i racjonalnie zarządzany samorząd zawodowy.
Do realizacji powyższych celów zobowiązujemy nowo wybrane władze adwokatury polskiej.

I. W zakresie działań na rzecz odzyskania pozycji lidera na rynku usług prawnych.
1. Konsekwentne rozwijanie marki „adwokat” poprzez promowanie usług adwokackich jako najbardziej profesjonalnej pomocy na rynku, skierowanej do wszystkich osób i podmiotów, kojarzonej z niezależnością, tajemnicą zawodową, bezpieczeństwem, zaufaniem i indywidualnym podejściem do klienta.
2. Prowadzenie ciągłych i profesjonalnych badań, zarówno środowiska adwokackiego, jak i opinii publicznej, w celu wyboru optymalnej polityki promocji i reklamy, a w pierwszej kolejności zebranie ofert na przeprowadzenie badań rynkowych oraz ofert obsługi promocji i wizerunku adwokatury, a następnie przystąpienie do konsekwentnej realizacji strategii wedle określonych przez KZA kryteriów i celów.
3. Promowanie powszechnej dostępności usług adwokackich, jak również budowanie w społeczeństwie nawyku korzystania z prewencyjnej pomocy adwokata.
4. Definiowanie tożsamości zawodowej w oparciu o pełną niezależność, najwyższe standardy etyczne, tajemnice zawodową i jej proceduralne gwarancje, ale również historię, tradycję i świadczenie pomocy prawnej w warunkach i z wykorzystaniem najnowszych technologii.
5. Inicjowanie zdecydowanych działań na rzecz eliminacji tzw. dzikiego rynku usług świadczonych przez podmioty bez odpowiedniego przygotowania zawodowego oraz zwalczania przejawów nieuczciwej konkurencji na rynku usług prawnych – inicjatywa legislacyjna w zakresie uchwalenia ustawy o świadczeniu usług prawnych.
6. Pozyskiwanie dla adwokatury wybitnych prawników i najzdolniejszych studentów prawa poprzez stworzenie systemu stypendialnego oraz propagowanie aplikacji adwokackiej jako aplikacji o najwyższym poziomie kształcenia.

II. W zakresie działań na rzecz poprawy wizerunku adwokatury.
1. Zaangażowanie adwokatury w stałą współpracę z mediami przez stworzenie kompleksowego systemu komunikacji medialnej o wszelkich przejawach aktywności zawodowej, społecznej i politycznej adwokatów i adwokatury, w tym przez eksponowanie osiągnięć adwokatów, zwłaszcza pozazawodowych.
2. Wykorzystanie w działaniach na rzecz poprawy wizerunku wszystkich dostępnych metod, w tym kampanii społecznych, mediów społecznościowych, programów o tematyce prawnej, filmów itp., a w przyszłości budowę wizerunku przez własne adwokackie media.
3. Stworzenie jednolitej i spójnej polityki wizerunkowej na potrzeby NRA i izb adwokackich.
4. Podejmowanie działań na rzecz profilaktyki i edukacji prawnej społeczeństwa.
5. Wypracowanie metod tzw. zarządzania kryzysowego w przypadkach występowania zdarzeń naruszających wizerunek adwokatury.
6. Prezentowanie adwokatury jako ważnego uczestnika międzynarodowych struktur i organizacji zrzeszających prawników.
7. Budowanie wizerunku również poprzez działalność adwokatury w ramach akcji pro bono i innej działalności charytatywnej.
8. Udostępnienie adwokatom bezpłatnego generatora prostych stron WWW w celu ujednolicenia informacji o kancelariach i adwokatach.

III. W zakresie działań na rzecz stworzenia najwyższego poziomu doskonalenia zawodowego adwokatów i kształcenia aplikantów.
1. Wypracowanie i wdrażanie optymalnego i równocześnie przyjaznego adwokatom modelu doskonalenia zawodowego obejmującego również wiedzę z zakresu dyscyplin pozaprawnych, przydatnych do wykonywania zawodu.
2. Rozwijanie alternatywnych form doskonalenia i szkolenia zawodowego, w tym szkoleń w formule e-learningu oraz doskonalenie przez działalność sekcji praktyków prawa.
3. Stworzenie optymalnego wzorca kształcenia aplikantów, sprawnego, racjonalnego i efektywnego – w oparciu o następujące założenia:
a. podstawowy model szkolenia aplikant (uczeń) – patron (mistrz) z ograniczeniem sytuacji odbywania aplikacji poza kancelarią patrona,
b. szkolenie organizowane przez samorząd jako uzupełniająca forma w stosunku do szkolenia podstawowego, prowadzone z wykorzystaniem innowacyjnych i najbardziej efektywnych form nauczania i szkolenia,
c. przywrócenie ustnej formy egzaminu adwokackiego.
4. Ograniczenie możliwości uzyskania tytułu adwokata z pominięciem aplikacji.

IV. W zakresie działalności publicznej adwokatury.
1. Zajmowanie przez adwokaturę stanowiska w kluczowych sprawach państwa i prawa.
2. Podejmowanie inicjatyw na rzecz tworzenia i nowelizacji obowiązującego prawa również poprzez stworzenie podstaw do instytucjonalnej współpracy z podmiotami tworzącymi prawo, analizę aktów normatywnych i monitoring legislacji.
3. Konsekwentną budowę przez adwokaturę siły politycznego („lobbingowego”) oddziaływania, potrzebnej do skutecznej realizacji postulatów, w tym przez ofertę świadczenia przez adwokaturę pomocy eksperckiej ośrodkom władzy państwowej, samorządowej i organizacjom pozarządowym.
4. Kreowanie adwokatury jako lidera współpracy z zawodami zaufania publicznego oraz z innymi samorządami zawodowymi.
5. Podejmowanie działań na rzecz reformy funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w kierunku:
a. ujednolicenie kryteriów naboru na aplikacje prawnicze oraz egzaminów końcowych z uwzględnieniem specyfiki każdej aplikacji,
b. likwidację aplikacji sądowej i stworzenie możliwości uzyskania uprawnień sędziowskich dla osób z różnych zawodów po spełnieniu wysokich kryteriów,
c. udział adwokatury w wyłanianiu kandydatów do urzędów sędziowskich i prokuratorskich wszystkich szczebli,
d. ograniczenie immunitetów wyłącznie do czynności orzeczniczych,
e. uproszczenie procedur sądowych i wyeliminowanie z nich przepisów nadmiernie formalistycznych i utrudniających wymierzanie sprawiedliwości,
f. wypracowanie mechanizmów usuwania osób z zawodu sędziego i prokuratora z uwagi na negatywną ocenę pracy inną niż delikt dyscyplinarny,
g. wypracowanie sprawnego i sprawiedliwego systemu pozasądowej, nieodpłatnej pomocy prawnej, opartego wyłącznie na zasadach rynkowych i dobrowolności, 
h. stworzenie systemu powszechnych ubezpieczeń ochrony prawnej stanowiącego jeden z filarów systemu finansowania profesjonalnej pomocy prawnej.
6. Wzmocnienie roli adwokatury w dziedzinie nauki, edukacji i kultury prawnej, w tym poprzez zaangażowanie w proces kształcenia szkolnego i uniwersyteckiego.

V. W zakresie budowania najwyższej jakości samorządowego pionu dyscyplinarnego.
1. Utrzymanie pionu dyscyplinarnego w kompetencjach samorządu adwokackiego z zapewnieniem mu niezależności organizacyjnej i finansowej.
2. Podejmowanie nieustających działań na rzecz najwyższego profesjonalizmu, sprawności i szybkości postępowań dyscyplinarnych.
3. Wprowadzenie immunitetu w zakresie czynności orzeczniczych dla sędziów i rzeczników dyscyplinarnych.
4. Stworzenie aktów prawnych ułatwiających zadania pionu dyscyplinarnego, w tym opracowanie kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia dyscyplinarne adwokatów.

VI. W zakresie działań na rzecz adwokatury profesjonalnie i racjonalnie zarządzanej.
1. Reformę struktur adwokatury polskiej w kierunku:
a. stworzenia funkcji prezesa adwokatury polskiej i Zarządu Adwokatury, w skład którego wchodzić mógłby każdy adwokat wykonujący zawód – jako organów wykonawczych adwokatury na szczeblu centralnym,
b. przekształcenia Naczelnej Rady Adwokackiej w organ centralny o charakterze uchwałodawczym z jednoczesnym zdefiniowaniem NRA jako gwaranta i koordynatora strategicznych zadań określonych przez Prawo o Adwokaturze i Krajowy Zjazd Adwokatury,
c. wzmocnienia kompetencyjnej pozycji dziekanów izb adwokackich,
d. utworzenia na wszystkich szczeblach komórek samorządu odpowiedzialnych za prowadzenie działań w sferze medialnej i wizerunkowej oraz precyzyjnego określenia kompetencji komisji NRA i powoływanie ich stosownie do racjonalnych potrzeb z wykluczeniem wzajemnego nakładania się kompetencji i obowiązków,
e. reformy Ośrodka Badawczego Adwokatury w kierunku stworzenie profesjonalnego ośrodka eksperckiego z różnych dziedzin i specjalności, również pozaprawnych, działającego na potrzeby bieżącej działalności władz adwokatury,
f. reformy „Palestry” w kierunkach oczekiwanych przez środowisko adwokackie, w tym upowszechnienie elektronicznej wersji i głęboką reformę jej finansowania,
g. rozwijania działalności Centrum Mediacji i Sądu Arbitrażowego w adwokaturze,
h. wprowadzenia kadencyjności wszystkich organów adwokatury i zwiększenie transparentności działań samorządu.
2. Decentralizację zarządzania i dysponowania finansami, inną alokację składki na rzecz NRA poprzez pozostawienie jej wydzielonej części na potrzeby najistotniejszych zadań izb.
3. Wprowadzenie profesjonalnego i optymalnego modelu zarządzania finansami i majątkiem adwokatury w oparciu o racjonalnie ustaloną składkę płacona na rzecz NRA.
4. Wypracowanie modelu pozyskiwania środków finansowych z zewnątrz adwokatury jako formy uzupełniania budżetu również z wykorzystaniem własnych struktur.

VII. W zakresie tworzenia optymalnego modelu wykonywania zawodu adwokata.
1. W niezbędnym zakresie rozluźnienie zasad etyki umożliwiających poszerzenie aktywności zawodowej, możliwości promowania usług i wypracowanie równego dla wszystkich modelu dopuszczalnej reklamy zawodu adwokata jako uzupełnienie działań prowadzonych przez samorząd. W zakresie reklamy w KEA egzemplifikacja wyłącznie zakazów. Dopuszczenie możliwości składnia klientom propozycji rozwiązania dla nich konkretnego zagadnienia prawnego.
2. Otwarcie możliwości wykonywania zawodu w spółkach prawa handlowego posiadających osobowość prawną, w których pakiet kontrolny oraz pełnię zarządu posiadają adwokaci.
3. Działania na rzecz wzmocnienia gwarancji bezwzględnego charakteru tajemnicy adwokackiej również w sferze elektronicznego przepływu informacji.
4. Stworzenie racjonalnego modelu pomocy prawnej z urzędu finansowanego na warunkach rynkowych przy założeniu, że zapłata takiego wynagrodzenia winna następować po zakończeniu każdej instancji w danej sprawie, w każdym przypadku przez Skarb Państwa bez względu na uprzednią skuteczność egzekucji tych kosztów (alternatywnie rozważenie stawki godzinowej), jak również z możliwością rozliczenia wynagrodzenia poprzez kompensatę z innymi daninami publicznymi adwokatów.
5. Przeprowadzenie przez NRA kompleksowych badań opinii środowiska adwokackiego, jak również opinii publicznej, w celu wypracowania ostatecznego stanowiska w sprawie ewentualnej możliwości wykonywania zawodu adwokata w oparciu o umowy o pracę.
6. Działania na rzecz inicjatyw zmierzających do poszerzenia ustawowych uprawnień adwokatów, między innymi poprzez możliwość poświadczania podpisów i wszystkich dokumentów, jak również sporządzania protokołów organów spółek kapitałowych tam, gdzie wymagana jest forma aktu notarialnego oraz poszerzenia katalogu czynności wymagających udziału adwokata. Odejście od sformułowania tzw. przymusu adwokackiego, jako obarczonego negatywną konotacją.
7. Dopuszczenie możliwości pełnienia przez adwokatów funkcji członków zarządu w spółkach prawa handlowego oraz wykonywania przez adwokatów działalności z osobami wykonującymi inne zawody, których działalność nie uwłaczałyby godności zawodu i nie ograniczałaby niezawisłości adwokata.
8. Likwidacja opłaty skarbowej dla substytucji.
9. Wydłużenie terminów na wniesienie apelacji do 30 dni w tych skomplikowanych sprawach, w których został przedłużony dla sądu termin do sporządzenia uzasadnienia wyroku.
10. Opracowanie koncepcji wprowadzenia tzw. wakacji sądowych w rozmiarze nie mniejszym niż nieprzerwane trzy tygodnie.

VIII. W zakresie działań na rzecz odbudowy Wspólnoty.
1. Rozwijanie działalności samorządu adwokackiego w kierunkach oczekiwanych przez środowisko, w tym w szczególności:
a. działalności na rzecz integracji środowiska poprzez aktywność w obszarach kultury, sportu, turystyki i rekreacji przy jednoczesnym ścisłym określeniu sposobu dofinansowania tych aktywności,
b. kultywowanie historii, tradycji i etosu adwokatury,
c. upowszechnianie i rozwijanie idei wzajemnej pomocy na wszystkich szczeblach samorządu.