Adwokatura – nadchodzi czas zmian

XXI wiek przyniósł wyzwania, którym wszyscy musimy sprostać, jeśli chcemy pozostać znaczącym podmiotem w sferze obrony praw i wolności jednostki.

Dla liczącego prawie 300 lat zawodu adwokata nie jest to łatwe zadanie. Przyzwyczajeni do szacunku społecznego i wysokiej pozycji zawodowej, adwokaci nagle muszą walczyć
o klienta nie tylko między sobą, lecz przede wszystkim z rozwijającą się w lawinowym tempie konkurencją.

Dlaczego między sobą?
W  2005 roku było w Polsce około 8000 adwokatów, w 2013 roku zaś już  12 741!
Obecnie (z uwzględnieniem aplikantów, którzy dostali się na aplikację po zdaniu egzaminu wstępnego 29 września 2012 r.) w Polsce kształci się 8056 aplikantów adwokackich. Przy założeniu, że 75% z nich ukończy aplikację i 75% z tych, którzy ją ukończą, zda egzamin adwokacki, w ciągu najbliższych 3 lat do zawodu wejdzie około 4500 nowych adwokatów.  Łatwo policzyć, że  w 2016 roku liczba czynnych adwokatów wynosić będzie około 16000, czyli dwa razy tyle co 11 lat temu!
Jeśli weźmiemy pod uwagę ujemny przyrost naturalny oraz migrację zarobkową, okaże się, że mamy do czynienia z nieuchronnym nasycaniem się rynku usług prawniczych. Konkurencja wewnętrzna jest jednak niczym w porównaniu z rozwijającym się gwałtownie rynkiem usług prawnych.

Ilu jest prawników w Polsce?
Zarejestrowanych adwokatów jest 12741. Z  danych Krajowej Izby Radców Prawnych (KIRP) wynika, że radców mamy 31 120 oraz następnych 3500 po zdanym w tym roku egzaminie. To daje prawie 50 tys. adwokatów oraz radców prawnych.

Jeśli dodamy do tego doradców podatkowych (8714 osób), notariuszy (3770 osób), rzeczników patentowych (1066), komorników (1188), daje to w Polsce łącznie ponad 62 tysiące osób zajmujących się prawem. Należy pamiętać, że w tym zestawieniu brak jednak doradców prawnych. Wg strony internetowej www.doradcyprawni.co „…liczba doradców dynamicznie rośnie: w 2005 roku wynosiła około 5 tysięcy, w 2011 roku – ponad 20 tysięcy”. Oznacza to, że w Polsce mamy szacunkowo około 82 tysięcy osób świadczących (na wyższym lub niższym poziomie) usługi prawne.

„Mamy obecnie do czynienia z olbrzymią liczbą prawników, co powoduje, że podaż przerasta popyt na oferowane usługi prawne” – przyznaje Rafał Dębowski, członek Naczelnej Rady Adwokackiej w jednym z wywiadów. Niestety, wraz z rozwojem rynku usług prawniczych nie przyrasta liczba potencjalnych klientów, a to oznacza coraz bardziej drapieżną konkurencję.

Jak i czym walczyć o klienta?
Prestiż oraz chlubna historia zawodu już nie wystarczą. Tym bardziej, że z zeszłorocznych badań przeprowadzonych przez dr Monikę Dziurnikowską-Stefańską jasno wynika, że adwokatura zderza się z poważnymi problemami wizerunkowymi.
O ile status zawodu zaufania publicznego przyznaje adwokatom aż 87% Polaków, to zaledwie co piąty Polak przekonany jest o uczciwości i rzetelności zawodowej adwokatów. Mamy więc do czynienia z bardzo dużą rozbieżnością pomiędzy wizerunkiem normatywnym a społecznym. Badania przeprowadzone przez TNS OBOP w 2011 roku (o których podczas ubiegłorocznej konferencji „Czy rynek zmusi adwokatów do reklamy” wspominała dr Dziurnikowska-Stefańska) pokazują, że jako bardziej uczciwych od adwokatów ludzie postrzegają maklerów giełdowych i agentów ubezpieczeniowych, nawet służba więzienna oceniana jest wyżej.

Za co Polacy nie lubią adwokatów? Najczęściej powtarzające się zarzuty to przede wszystkim wysokie koszty usług, pazerność na pieniądze, przekupstwo, brak zaangażowania w sprawy oraz elementarny brak etyki zawodowej. Co ciekawe, najczęściej pojawiające się na stronach kancelarii adwokackich wartości to właśnie dokładne przeciwieństwa stawianych adwokatom zarzutów. Adwokaci konsekwentnie podkreślają przestrzeganie etyki zawodowej oraz całkowite zaangażowanie w prowadzone sprawy. Ciekawe zatem, skąd taka dysproporcja w postrzeganiu profesji przez adwokatów i ich klientów?
Badania przeprowadzone przez dr Dziurnikowską-Stefańską pokazują, że aż 53% respondentów krytykujących adwokatów nie potrafiło podać żadnych realnych powodów swej złej o tym zawodzie opinii. Opinia ta ma bowiem charakter stereotypowy. Jak pisze dr Dziurnikowska-Stefańska: „W badaniach sondażowych ustalono, że zadowolenie społeczne z kontaktów z prawnikami jest na ogół większe im te kontakty są częstsze (…) negatywny obraz adwokatów trudno ulega zmianom, nawet z perspektywy pozytywnych, osobistych doświadczeń. Jednym z powodów tego stanu rzeczy mogą być nadal zbyt rzadkie kontakty Polaków z adwokatami, które od lat utrzymują się na poziomie 7–8%.”

Nowa koncepcja komunikacji Adwokatury Łódzkiej
Kluczem do sukcesu jest komunikacja ze społeczeństwem, która zaprzeczałaby stereotypowym opiniom o adwokatach. Komunikacja, której zadaniem jest nie tylko informowanie o sprawach bieżących, lecz przede wszystkim budowanie trwałej więzi pomiędzy adwokatem a jego (potencjalnym) klientem. Komunikacja oparta na szczerości, zaufaniu oraz na bliskości polegającej na współuczestniczeniu w życiu klienta i rozwiązywaniu jego problemów.

Taką właśnie komunikację od maja tego roku łódzka ORA chce zaproponować nie tylko wszystkim obecnym i przyszłym klientom, lecz również adwokatom i aplikantom, którzy zaproszeni są do aktywnej współpracy  i wspólnego świadomego budowania marki Adwokatury. Działania te muszą mieć charakter systematyczny i muszą być konsekwentnie podtrzymywane, gdyż tylko ich długofalowość pozwoli na nawiązanie trwałej relacji z klientami, a tym samym na ponowne zbudowanie silnej pozycji społecznej Adwokatury Łódzkiej.
Nowa strategia łódzkiej ORA opiera się na trzech filarach. Są to:
•    Facebook oraz zrewitalizowana strona internetowa, która w dużej mierze nastawiona jest na edukację społeczną i przybliżanie klientom tych aspektów życia, w których adwokat może być pomocny. Strona ma charakter otwarty, zawarta tam wiedza ma w założeniu przyrastać metodycznie, we współpracy ze wszystkimi adwokatami i aplikantami Izby Łódzkiej, którzy zaproszeni są do współredagowania pojawiających się tam treści (szerzej na ten temat pisze mec. Piotr Nowakowski);
•     zaangażowanie Adwokatury w działania w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu, które zakładają  uczestnictwo adwokatów i aplikantów w różnych aspektach życia łodzian (szerzej pisze o tym mec. Maria Janik), tak by kontakt z adwokatem nie ograniczał się do sali sądowej, lecz uświadamiał, że niemal w każdej dziedzinie liczy się świadomość prawna, a wybór adwokata, spośród wszystkich osób zajmujących się w Polsce prawem, jest wyborem naturalnym;
•     realizowane przez  Biuro Prasowe łódzkiej ORA działania z zakresu Real-Time Marketing, które powinno szybko reagować na pojawiające się potrzeby łodzian poprzez czynne komentowanie zdarzeń, udzielanie rad, wyjaśnianie wątpliwości. Wszystko po to, aby oswajać lokalną społeczność z żywą obecnością adwokatów w codziennym życiu. Wszystkie treści przekazywane odbiorcom muszą cechować się autentyzmem i opierać się na dobrym zrozumieniu komentowanego faktu, jego konsekwencji i prognozowanych reakcji odbiorców.

Idea RTM oraz społecznej odpowiedzialności biznesu opiera się nie tylko na przekazywaniu informacji odbiorcom, lecz również na wsłuchiwaniu się w ich wypowiedzi oraz na współuczestniczeniu w ich życiu. Dzięki mediom społecznościowym reakcja na oczekiwanie odbiorców jest natychmiastowa, gdyż nie ma żadnych ograniczeń opóźniających emisję, a to oznacza, że treści propagowane przez Biuro Prasowe łódzkiej ORA mogą odnosić się do najbardziej aktualnych wydarzeń czy palących problemów.

Co dalej?
Proponowana strategia nie jest działaniem jednostkowym, ograniczonym w czasie i kończącym się wraz z uruchomieniem nowej strony internetowej. Jej ideą jest systematyczna, długofalowa komunikacja zarówno z mediami (w tym również mediami społecznościowymi, ze szczególnym uwzględnieniem Facebooka) , mieszkańcami oraz najważniejszymi podmiotami w regionie łódzkim, tak aby poprzez stałą obecność Adwokatury ponownie zbudować jej silną pozycję, a adwokatom przywrócić nadwerężony nieco zawodowy szacunek.

Zaproponowane działania w dużej mierze nakierowane są również na scalenie środowiska zawodowego adwokatów i aplikantów działających w łódzkiej ORA. Bez ich wsparcia, pomocy i stałego zaangażowania proponowane działania będą martwe.

Państwo sami, Adwokaci i Aplikanci, są najlepszymi (lub najgorszymi) ambasadorami marki Adwokatury.