Okiem koordynatorów

Jeszcze parę miesięcy temu nikt się nie spodziewał, że w dzisiejszych czasach będziemy musieli mierzyć się z wojną.

Co za tym idzie, jako adwokaci nie przypuszczaliśmy, że będziemy udzielać pomocy prawnej osobom, które będą chronić się w Polsce przed działaniami zbrojnymi. Nie sądziliśmy, że atak na naszego sąsiada dotknie nas jako obywateli i jako adwokatów.

Jako adwokaci Izby Łódzkiej nie mogliśmy stać obok, patrzeć i udawać, że nic się nie dzieje.

Nie minęło jeszcze południe w dzień, w którym armia rosyjska wkroczyła na teren Ukrainy, a łódzcy adwokaci wystąpili z inicjatywą pomocy ofiarom wojny pro publico bono. Pod koniec dnia cała akcja miała już charakter zorganizowany: ruszyły zapisy chętnych do pomocy, a koordynatorem została wyznaczona adw. Julia Tarkowska-Sośnicka. Wieczorem swój akces do pomocy zgłosiło dwudziestu adwokatów. Zespół prasowy działający przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Łodzi niezwłocznie opublikował komunikat, którego elementem była lista adwokatów świadczących nieodpłatną pomoc prawną na rzecz pokrzywdzonych, przetłumaczona na język ukraiński dzięki wysiłkom adw. Katarzyny Piotrowskiej-Mańko (lista znalazła się również na stronie Urzędu Miasta Łodzi). Poszukiwaliśmy ponadto wsparcia językowego, którego udzieliła nam adw. Magdalena Patelak, przesyłając listę tłumaczy języka ukraińskiego i rosyjskiego, gotowych do wspierania nas w każdej chwili.

Już następnego dnia, w piątek 25 lutego 2022 r., prezes Naczelnej Rady Adwokackiej Przemysław Rosati zwołał zebranie koordynatorów z całej Polski, by mogli wymienić się pomysłami i podzielić swoimi spostrzeżeniami. Nasi koledzy z izb znajdujących się przy granicy, np. Anna Jaczun z Białegostoku, wskazywali, że czeka nas najtrudniejszy okres w pracy zawodowej i żadne problemy, z którymi mierzyliśmy się dotychczas, nie mogą się równać z tymi, które nadchodzą – także pod względem psychologicznym, specyfika pomocy prawnej świadczonej na rzecz osób dotkniętych traumą jest bowiem zupełnie inna od tej wykonywanej przez nas na co dzień.

W Izbie Łódzkiej nie mieliśmy wątpliwości, że to stwierdzenie jest prawdziwe. Mając to na uwadze, we współpracy z Okręgową Izbą Lekarską zorganizowaliśmy szkolenie z psychologicznych aspektów kontaktów z osobami, które dotknęła trauma. Przeprowadziła je prof. dr hab. n. o zdr. Monika Talarowska, prof. UŁ.

Następne dni były pełne obaw, a przede wszystkim chaosu prawnego. Dziekan adw. dr Sylwester Redeł pozostawał w kontakcie z Urzędem Miasta Łodzi, deklarując pełne wsparcie ze strony łódzkich adwokatów. W rezultacie umożliwiono nam wzięcie udziału w zebraniu w Centrum Sztabu Kryzysowego, w trakcie którego omówiono, jakie działania z naszej strony byłyby pomocne dla administracji samorządowej. Ustaliliśmy, że nasza pomoc będzie potrzebna głównie w zakresie postępowań dotyczących dzieci przybywających z Ukrainy bez opiekunów prawnych (głównie z domów dziecka). Na spotkaniu adw. Julia Tarkowska-Sośnicka usłyszała o setkach dzieci, które mają przyjechać do Łodzi. Informacja ta spowodowała, że podjęła ona decyzję o rozszerzeniu akcji pomocowej. Po kilku dniach wytężonej pracy, odebraniu kilkuset telefonów, stworzeniu kilku list, uczestnictwu w niezliczonych spotkaniach koordynator akcji adw. Julia Tarkowska-Sośnicka również potrzebowała wsparcia. Jej zastępcą został adw. Kajetan Kałużyński, który od razu ruszył do pracy i stworzył m.in. interaktywne formularze, które pozwoliły zautomatyzować zapisy – co pozwoliło nam zaoszczędzić czas i zasoby.

Ta kwestia miała w naszej ocenie status priorytetowy. Stanowisko to podzielił dziekan dr Sylwester Redeł, który zwrócił się do prezesów sądów rejonowych w Łodzi oraz najbliższej okolicy w celu omówienia wspólnej strategii działania. W kwestii prawa rodzinnego zawsze niezawodną radą służy adw. Agnieszka Jaskólska, która z uwagi na swoją ogromną wiedzę merytoryczną również uczestniczyła w spotkaniu z prezesem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, drem Krzysztofem Kuroszem, SSR Arturem P. Wiewiórą i przewodniczącymi wydziałów rodzinnych. W czasie spotkania ustalono (odbyło się ono na dwa tygodnie przed wejściem w życie tzw. specustawy), że każde z takich dzieci będzie potrzebowało kuratora. Jako Izba Łódzka bez wahania zobowiązaliśmy się do współpracy w tym zakresie. Niezwłocznie stworzyliśmy listę chętnych do pełnienia tej funkcji. Nasz zapał został ostudzony jednak tym, że pierwszego dnia odnotowaliśmy… 7 zgłoszeń. Odpowiedni przekaz i mobilizacja doprowadziły nas jednak do tego, że chęć pomocy zgłosiło ponad 200 osób. Odzew był liczny zarówno ze strony adwokatów, jak i aplikantów adwokackich.

Była to akcja bezprecedensowa i jedyna w Polsce – pokazała naszą jedność i solidarność.

Jednocześnie dzięki wysiłkom adw. Piotra Nowakowskiego, działającego z ramienia Komisji Wizerunku Naczelnej Rady Adwokackiej w siedzibie Okręgowej Rady Adwokackiej w Łodzi, cały czas aktywnie prowadzona jest zbiórka rzeczowa, albowiem lista potrzeb jest bardzo duża.

W trakcie tych trudnych dni odebraliśmy setki telefonów, odpisaliśmy na setki e-maili. Pomagaliśmy na miejscu, m.in. w Słoku, Tworzyjankach, w Domu Samotnej Matki i w punkcie pomocy UMŁ. Specjalne wyrazy uznania za ciężką pracę należą się adw. Julii Poddębskiej, adw. Agacie Kubickiej, adw. Marcie Jęsko-Łuczak oraz adw. Jakubowi Czarneckiemu, którzy w żaden sposób nie afiszując się ze swoją pomocą i mimo wielu własnych zobowiązań zawodowo-rodzinnych, zawsze znajdowali czas, by odpowiedzieć na prośby o pomoc. Również nie sposób nie docenić wysiłków adw. Piotra Paduszyńskiego, który osobiście zaangażował się w pomoc i kontakt z izbami adwokackimi we Lwowie i Odessie jako naszymi miastami partnerskimi, co zaowocowało telekonferencją z przedstawicielami samorządu adwokackiego oraz urzędnikami w Odessie, która niestety dość szybko została przerwana z uwagi na alarm bombowy.

Głównym problemem tego czasu był nieprzystający do sytuacji porządek prawny. Oczekiwaliśmy na jakikolwiek projekt specustawy. Brak komunikacji ze strony rządowej na temat projektowanych przepisów utrudniał naszą pracę.

Dziś pomagamy zarówno zdalnie – odpisując na maile, które nieustannie przychodzą na stworzoną skrzynkę e-mail – jak i na miejscu. Adwokaci udzielają pomocy prawnej m.in. w namiocie znajdującym się w Pasażu Rubinsteina. Dyżurujący odpowiadają na pytania dotyczące opieki nad dziećmi, nadania numeru PESEL czy podjęcia zatrudnienia w Polsce, gdzie również przy okazji słyszymy o setkach przerażających historii osobistych.

Nie ma jednak beczki miodu bez łyżki dziegciu – wielu naszych kolegów nie zgłosiło się do pomocy. Część, która się zgłosiła, uczyniła to jedynie dla splendoru i satysfakcji z wyczytania swego nazwiska na liście. Jednak po niespełna miesiącu prowadzonych przez nas działań można śmiało powiedzieć, że w takich chwilach dziejów jak ta wręcz namacalnie odczuwamy, że nasza praca ma sens i jest wyrazem powołania. Akcja pomocowa łódzkiej adwokatury znajduje realnych odbiorców, a wielu adwokatów pośpieszyło z pomocą mimo swych codziennych obowiązków.

Doświadczenie to jest budujące i jest prawdziwym testem zaszczytnego miana adwokata.